Na een baanbrekende uitspraak van een Franse rechtbank stellen experts dat luchtvervuiling tot massale migratiestromen zal gaan leiden. Daarom roepen ze wereldleiders op om in actie te komen om te zorgen dat iedereen recht op schone lucht krijgt.
bron: The Guardian, 15 januari 2021
Luchtvervuiling houdt geen rekening met landsgrenzen. In de toekomst zal milieuverontreiniging daarom steeds vaker reden voor massamigratie worden, stelt een vooraanstaande advocaat na een baanbrekende uitspraak van een Franse rechtbank in een uitzettingszaak die om de gevolgen van milieuvervuiling in Bangladesh draaide. Deskundigen waarschuwen dat overheden daarom zo snel mogelijk in actie moeten komen.
Existentiële crisis
Sailesh Mehta, een advocaat die is gespecialiseerd in milieukwesties, stelt dat de uitspraak onderstreept dat er een duidelijk verband bestaat tussen migratie en milieuverontreiniging. Naarmate de opwarming van de aarde delen van de aarde onbewoonbaar zal maken, zal massamigratie dus steeds vaker voorkomen. Ook water- en luchtvervuiling trekken zich niets van grenzen aan, aldus Mehta. Hij denkt dat we nog kunnen voorkomen dat de huidige humanitaire en politieke crisis een existentiële crisis wordt, maar dan moeten politici wel nu in actie komen.
Mensen hebben recht op schone lucht, zegt Mehta, en overheden en rechtbanken zien steeds meer in dat dit een fundamenteel mensenrecht is. Het probleem heeft niet alleen betrekking op Bangladesh en andere ontwikkelingslanden, maar gaat ons allemaal aan. Eén op de vier doden wereldwijd sterft direct of indirect aan de gevolgen van milieuvervuiling.
179ste plaats
De recente uitspraak in Frankrijk is zover bekend de eerste keer dat milieu een rol speelde in een uitzettingszaak. De zaak draaide om een man uit Bangladesh met astma die bezwaar maakte tegen zijn uitzetting. Zijn advocaat betoogde dat het gevaar bestond dat zijn gezondheid ernstig zou verslechteren als hij zou worden uitgezet. Gezien de schrikbarend hoge mate van luchtvervuiling in Bangladesh zou dit zelfs tot een vroegtijdige dood kunnen leiden.
Met zijn uitspraak vernietigde het Hof van Beroep in Bordeaux een uitzettingsbevel van de Franse immigratiedienst tegen de 40-jarige. Volgens het Hof liep hij het risico dat zijn ademhalingsaandoening ernstig zou verslechteren als hij naar zijn geboorteland zou worden uitgewezen. In de Environmental Performance Index over 2020 van de universiteiten van Yale en Columbia staat Bangladesh op de 179ste plaats als het om luchtkwaliteit gaat. De gemiddelde concentratie fijnstof in de lucht is er zes keer zo hoog als het maximum dat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) hanteert.
Recht op schone lucht
David R. Boyd, speciaal rapporteur Mensenrechten en Milieu van de VN, is het eens met de analyse van Sailesh Mehta: hij stelt dat er jaarlijks 7 miljoen mensen overlijden aan de gevolgen van luchtvervuiling, dus dat het begrijpelijk is als mensen hun land ontvluchten op zoek naar een plek om te wonen waar de lucht gezond is. Luchtvervuiling is wereldwijd een enorm ernstig probleem voor de volksgezondheid dat ten onrechte onderbelicht blijft, omdat de meeste mensen die eraan overlijden, sowieso al tot de armste en meest kwetsbare mensen ter wereld behoren, aldus Boyd.
De speciaal rapporteur zet zich in voor het recht dat iedereen zou moeten hebben om in een gezonde omgeving te leven, en daar hoort een schone lucht uiteraard bij, zoals hij in 2019 in een speciaal rapport bepleitte. Ook in Zuid-Afrika en Indonesië spelen op dit moment een aantal belangrijke rechtszaken over deze kwestie. Het goede nieuws is volgens Boyd dat we, door snel te stoppen met fossiele brandstoffen, zowel de klimaatcrisis als luchtvervuiling kunnen aanpakken.
Belangrijk precedent
Alex Randall, coördinator bij de Climate & Migration Coalition, stelt dat er legale migratieroutes moeten komen, zodat klimaatvluchtelingen veilig een ander heenkomen kunnen zoeken. Hij stelt dat de uitspraak van de Franse rechter een belangrijk precedent zet. Desondanks worden klimaatvluchtelingen vaak nog niet erkend als een aparte categorie vluchtelingen die blootstaan aan een existentieel gevaar.
Volgens de Environmental Justice Foundation, een ngo die zich inzet voor klimaatrechtvaardigheid, voelt elke 1,3 seconden iemand zich gedwongen huis en haard achter te laten als gevolg van de klimaatcrisis. Voor deze miljoenen mensen geldt echter veelal geen rechtsbescherming. Een baanbrekende uitspraak van de VN stelde vorig jaar dat het onwettig is om mensen uit te zetten naar landen waar de klimaatcrisis ze in hun bestaan bedreigd. De verwachting is dat het komende decennium tientallen miljoenen mensen op de vlucht zullen slaan als gevolg van het opwarmen van de aarde.
