Slechts 3% van het land in de wereld is ecologisch nog intact, met een ongestoorde habitat en gezonde populaties van alle oorspronkelijke dieren. Dat blijkt uit een nieuwe studie. Maar ongerepte gebieden in de Amazone en Siberië kunnen worden uitgebreid door herintroductie van dieren, stellen de onderzoekers.
bron: The Guardian, 15 april 2021
Deze flarden ongerepte wildernis bevinden zich voornamelijk in delen van de tropische wouden in de Amazone en Congo, de oostelijke Siberische en noordelijke Canadese bossen en toendra’s, en de Sahara. Invasieve uitheemse soorten, waaronder katten, vossen, konijnen, geiten en kamelen, hebben een grote impact gehad op inheemse soorten in Australië. Volgens de studie zijn er in Australië geen intacte gebieden meer over.
Cruciale soorten
De onderzoekers stellen voor in sommige beschadigde gebieden een klein aantal belangrijke soorten te herintroduceren, zoals olifanten of wolven. Door deze maatregel zou tot 20% van het land in de wereld weer ecologisch kunnen herstellen.
In eerdere analyses werden wildernisgebieden grotendeels geïdentificeerd aan de hand van satellietbeelden. Op basis daarvan werd geschat dat 20 tot 40% van het aardoppervlak nauwelijks door de mens is aangetast. De wetenschappers achter de nieuwe studie stellen echter dat bossen, savanne en toendra’s van bovenaf intact kunnen lijken, maar dat op de grond cruciale soorten ontbreken. Zo verspreiden olifanten zaden en creëren ze belangrijke open plekken in bossen. Wolven op hun beurt kunnen populaties herten en elanden in toom houden.
Onderschatting
De nieuwe analyse combineert kaarten van de menselijke schade aan habitats met kaarten waarop te zien is waar dieren uit hun oorspronkelijke verspreidingsgebied zijn verdwenen of te talrijk zijn om een gezond ecosysteem in stand te houden. Volgens sommige wetenschappers worden in de nieuwe analyse de intacte gebieden onderschat, omdat er weinig bekend is over de precieze verspreidingsgebieden van dieren eeuwen geleden. Ook wordt in de nieuwe kaarten geen rekening gehouden met de gevolgen van de klimaatcrisis, waardoor de verspreidingsgebieden van soorten veranderen.
De meeste wetenschappers zijn het erover eens dat de wereld zich in een biodiversiteitscrisis bevindt: de populaties van veel in het wild levende dieren – van leeuwen tot insecten – zijn sterk gedaald, vooral door de vernietiging van habitats voor landbouw en woningbouw. Sommige wetenschappers denken dat we aan het begin staan van een zesde massale uitsterving van het leven op Aarde, met ernstige gevolgen voor het voedsel en het schone water en de lucht waarvan de mens afhankelijk is.
Beangstigend
“In veel van wat wij als intacte habitats beschouwen, ontbreken soorten waarop door mensen is gejaagd en gestroopt, of die verloren zijn gegaan door invasieve soorten of ziekten”, aldus de hoofdauteur van de studie, dr. Andrew Plumptre van het Key Biodiversity Areas Secretariat in het Britse Cambridge. “Het is tamelijk beangstigend, omdat het laat zien hoe uniek plaatsen als de Serengeti zijn, die nog functionerende en volledig intacte ecosystemen hebben.”
“We zitten in het VN-decennium van ecosysteemherstel, maar dat richt zich op aangetaste habitats”, aldus Plumptre. “Laten we ook nadenken over het herstel van soorten, zodat we kunnen proberen die gebieden uit te breiden waar er nog ecologisch intacte ecosystemen zijn.”
Rode lijst
Het onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift Frontiers in Forests and Global Change. De onderzoekers hebben gebruik gemaakt van kaarten van het verspreidingsgebied van 7.000 soorten aan het begin van de 16de eeuw en nu, ontleend aan de Rode Lijst van de International Union for Conservation of Nature (IUCN). De meeste gegevens hadden betrekking op zoogdieren, maar ook vogels, vissen, planten, reptielen en amfibieën kwamen aan bod. Veel van de geïdentificeerde intacte gebieden bevinden zich in gebieden die door inheemse gemeenschappen worden beheerd. Antarctica is niet in de analyse opgenomen.
“Het aandeel ecologisch intact gebied zou misschien weer tot 20% kunnen worden vergroot door gerichte herintroducties van soorten die verloren zijn gegaan in gebieden waar de invloed van de mens nog gering is, mits de bedreigingen voor hun voortbestaan kunnen worden aangepakt”, aldus Plumptre. Hij noemde de succesvolle herintroductie van wolven in Yellowstone National Park in de VS, die het ecosysteem weer hersteld hebben.
Ruwe schatting
Plumptre erkent dat de verspreidingskaarten van de soorten relatief grof waren en dat het cijfer van 3% een ruwe schatting is. Plumptre: “Het probleem is dat we op dit moment geen andere kaarten hebben.” Wetenschappers zouden zich nu moeten richten op specifieke regio’s en nauwkeurigere gegevens over soorten en de invloed van de mens moeten gebruiken om ecologisch intacte gebieden te identificeren, aldus Plumptre.
In januari hebben meer dan vijftig landen zich ertoe verbonden om tegen 2030 bijna een derde van de planeet te beschermen om de vernietiging van de natuurlijke wereld een halt toe te roepen. “Inspanningen leveren om deze intacte plekken te behouden, is erg belangrijk”, aldus Plumptre. “Ze zijn zo zeldzaam en bijzonder en laten zien hoe de wereld eruit zag voordat de mens een grote invloed had, zodat we kunnen meten hoeveel we zijn kwijtgeraakt.”
