Klimaatverandering veroorzaakt een wijdverspreide daling van het zuurstofgehalte in meren over de hele wereld. Daardoor verstikt reeds bedreigde fauna en wordt de drinkwatervoorziening bedreigd, aldus nieuw onderzoek.
bron: The Guardian, 2 juni 2021
De daling van het zuurstofgehalte in oceanen is al eerder vastgesteld, maar uit nieuw onderzoek blijkt dat die daling in meren de afgelopen 40 jaar drie tot negen keer zo snel is gegaan. Wetenschappers ontdekten dat het zuurstofgehalte in diepe wateren met 19% en aan de oppervlakte met 5% was gedaald.
Algenbloei
De stijgende temperaturen als gevolg van de opwarming van de Aarde zijn de belangrijkste oorzaak, omdat warmer water minder zuurstof kan opnemen. Bovendien zorgt de stijgende zomerwarmte ervoor dat de bovenste laag van meren warmer wordt en minder dicht dan het water eronder. Daardoor mengen de waterlagen minder goed en daalt de zuurstoftoevoer naar de diepte.
Het zuurstofgehalte aan het oppervlak van sommige meren bleek gestegen. Maar dat is waarschijnlijk te wijten aan algenbloei die is veroorzaakt door de hogere temperaturen. Deze bloei kan ook gevaarlijke toxines produceren. Volgens de onderzoekers is het niet alleen van cruciaal belang om de uitstoot terug te dringen om klimaatverandering tegen te gaan, maar ook om het gebruik van meststoffen in de landbouw te beperken en verontreiniging door stedelijk afvalwater te voorkomen. Beide factoren spelen ook een rol in de aantasting van meren.
Grote schade
Zoetwaterhabitats zijn rijk aan vis, insecten, vogels en dieren, en zijn bovendien belangrijk voor ons voedsel en voor recreatie. Maar ze hebben al grote schade geleden: de gemiddelde faunapopulatie in zoet water is sinds 1970 met 84% gedaald. Naast de opwarming van de Aarde en vervuiling speelt ook overmatig gebruik van water voor landbouwdoeleinden een rol.
In de studie, die is gepubliceerd in het tijdschrift Nature, zijn 45.000 opgeloste zuurstof- en temperatuurprofielen geanalyseerd die van bijna 400 meren wereldwijd zijn verzameld. De meeste gegevens dateren van rond 1980.
Essentiële voedingsstof
De meeste meren bevonden zich in gematigde streken, met name in Europa en de VS. Ook waren er enkele metingen op hogere breedtegraden en van tropische meren in Afrika. In beide gevallen is het zuurstofgehalte er net als bij de andere onderzochte meren gedaald.
In meren waar het zuurstofgehalte tot bijna nul is gedaald, kan fosfor aan het sediment worden onttrokken. Fosfor is een essentiële voedingsstof voor bacteriën. Deze kunnen zich daardoor vermeerderen en het krachtige broeikasgas methaan produceren, wat weer tot verdere opwarming leidt.
Indicator
Het zuurstofgehalte in het oppervlaktewater nam in ongeveer een vijfde van de bestudeerde meren toe. Die waren bijna allemaal vervuild. Dit zou volgens de onderzoekers een indicator voor een wijdverspreide toename van algenbloei kunnen zijn.
De wereldwijde temperaturen stijgen nog steeds, waardoor het zuurstofgehalte in meren steeds lager wordt. Alleen al het handhaven van de status quo vereist dus actie om zoetwaterlichamen schoon te maken. Een positief voorbeeld volgens de onderzoekers is het Oneida-meer in de staat New York. Daar leidde een schoonmaakbeurt tot helderder water, wat op zijn beurt meer fotosynthese door zuurstofproducerende algen mogelijk maakte.
