Uit wereldwijd onderzoek blijkt dat het aantal in het wild gerapporteerde bijensoorten tussen 1990 en 2015 sterk is gedaald. Het aantal in het wild levende bijensoorten dat door een internationale databank van het leven op aarde is geregistreerd, is sinds 1990 met een kwart gedaald, zo blijkt uit een wereldwijde analyse van de achteruitgang van bijen.
bron: The Guardian, 22 januari 2021
Onderzoekers analyseerden bijengegevens van musea, universiteiten en burgerwetenschappers die zijn verzameld door de Global Biodiversity Information Facility (GBIF), een wereldwijd, door de overheid gefinancierd netwerk dat open toegang biedt tot gegevens over biodiversiteit.
Sterke daling
Ze vonden een sterke daling van het aantal bijensoorten dat sinds 1990 werd geregistreerd, met ongeveer 25% minder gesignaleerde soorten tussen 2006 en 2015 dan vóór de jaren negentig. Hoewel dit niet betekent dat deze soorten zijn uitgestorven, kan het erop wijzen dat sommige soorten zo schaars zijn geworden dat ze niet langer regelmatig in het wild worden waargenomen.
Dankzij burgerwetenschap en de mogelijkheid om gegevens te delen, gaat het aantal registraties exponentieel omhoog, maar het aantal soorten dat wordt gemeld, daalt, aldus Eduardo Zattara, de hoofdauteur van het artikel en als bioloog verbonden aan de Universidad Nacional del Comahue en de Nationale Raad voor Wetenschappelijk en Technisch Onderzoek (Conicet) van Argentinië. Het is volgens hem nog niet zo dat bijen op uitsterven staan, maar je kunt niet bepaald zeggen dat wilde bijen floreren.
Wereldwijde afname van insecten
Een afzonderlijke reeks wetenschappelijke studies naar de wereldwijde achteruitgang van insecten waarschuwde onlangs dat de hoeveelheid insecten elk decennium met 10-20% afneemt, een absoluut beangstigend verlies dat het weefsel van het leven dreigt te vernietigen, aldus de auteurs.
Vorig jaar wees een studie in de VS uit dat een gebrek aan bijen in landbouwgebieden de aanvoer van sommige voedselgewassen bedreigd. In Groot-Brittannië stond de regering boeren onlangs toe neonicotinoïden te gebruiken op suikerbietgewassen, ondanks het feit dat deze bijendodende pesticiden in 2018 in de hele EU zijn verboden.
Achteruitgang niet gelijkmatig
In de nieuwe studie, die is gepubliceerd in het tijdschrift One Earth, zijn gegevens geanalyseerd die de afgelopen 300 jaar zijn verzameld en die meer dan 20.000 bekende bijensoorten over de hele wereld omvatten. Uit de studie bleek dat de achteruitgang niet gelijkmatig over alle bijensoorten was verdeeld. Terwijl de bijenbestanden van de Halictidae, de op één na meest voorkomende soort, sinds de jaren negentig met 17% zijn gedaald, zijn die van de Melittidae, een veel zeldzamere soort, met meer dan 41% gedaald.
Wetenschappers hebben gewaarschuwd dat een gebrek aan wetenschappelijke gegevens over de achteruitgang van insecten in tropische landen een belemmering vormt voor hun inzicht in de wereldwijde achteruitgang van bijen, aangezien de meeste GBIF-gegevens betrekking hebben op Noord-Amerika en Europa. De auteurs van de studie erkennen dat de waargenomen achteruitgang van de soorten deels het gevolg kan zijn van het heterogene karakter van de gegevensbestanden of van veranderingen in de manier waarop GBIF-gegevens worden verzameld en geregistreerd.
Duidelijke trend
Zattara stelt dat het onderzoek weliswaar niet de status van individuele bijensoorten vaststelt, maar dat wel een duidelijke wereldwijde trend is te zien met een afnemende diversiteit van soorten. Dit duidt waarschijnlijk op een wereldwijde achteruitgang van bijen en andere bestuivers.
Volgens hem gaat het erom te bevestigen dat wat lokaal is aangetoond, wereldwijd plaatsvindt. Daarnaast zal veel meer zekerheid worden bereikt naarmate meer gegevens worden gedeeld met openbare databases. Hij waarschuwt wel dat het te laat zou kunnen zijn om bijen en andere bestuivers te redden als wordt gewacht op meer gegevens die de achteruitgang van andere bestuivers en het soort bij nauwkeuriger bevestigen.
Volgens Zattara is er echt iets aan de hand met onze bijen en moet er iets gebeuren: we kunnen niet wachten tot we absolute zekerheid hebben, want die heb je immers maar zelden in de natuurwetenschap. De volgende stap is om beleidsmakers tot actie aan te sporen nu het nog kan. De bijen kunnen niet wachten, aldus Zattara.
