Wetenschappers stellen dat de zeetemperaturen waarschijnlijk sneller stijgen dan de afgelopen 2.000 jaar het geval was. De temperatuur van de oceanen op aarde is in 2020 gestegen tot het hoogste niveau ooit gemeten. Daardoor zijn weersextremen die sowieso al optreden als gevolg van de klimaatcrisis, alleen nog maar heviger geworden.
bron: The Guardian, 13 januari 2021
Meer dan 90% van de warmte die door broeikasgassen wordt tegengehouden, wordt opgenomen door de oceanen. De snelle opwarming van de oceanen is dus een niet te negeren teken dat de klimaatcrisis in rap tempo verergert. De onderzoekers ontdekten dat de vijf warmste jaren ooit gemeten allemaal na 2015 vielen, en dat de oceanen vanaf 1986 acht maal sneller opwarmden dan tussen 1960 en 1985. Hun bevindingen zijn gepubliceerd in het blad Advances in Atmospheric Sciences.
Verstoorde weerspatronen
Betrouwbare instrumentele metingen gaan terug tot 1940, maar de onderzoekers denken dat het aannemelijk is dat de oceanen nu warmer zijn dan ooit in de afgelopen 1.000 jaar en dat ze de afgelopen 2.000 jaar nog nooit zo snel zijn opgewarmd. Warmere oceanen geven hun energie af aan stormen, waardoor die heftiger worden. In 2020 werd een recordaantal van 29 tropische stormen geturfd.
Warmere oceanen verstoren ook neerslagpatronen, wat weer leidt tot overstromingen, droogte en bosbranden. Als gevolg van opwarming zet zeewater ook uit, waardoor de zeespiegel stijgt. Wetenschappers denken dat aan het eind van de eeuw de oceanen met zo’n één meter zullen zijn gestegen. Daardoor komen zo’n 150 miljoen mensen die in kustgebieden wonen, in gevaar.
Mensenlevens
Bovendien kan warm water minder CO2 absorberen. Op dit moment wordt 30% van alle CO2 door de oceanen opgenomen. Dat vermindert het effect van de uitstoot van broeikasgassen als gevolg van het verbranden van fossiele brandstoffen. Volgens John Abraham, hoogleraar Thermische wetenschap aan de University of St Thomas in Minnesota (VS) en een van de onderzoekers, is de opwarming van de oceanen een cruciaal meetgegeven en was 2020 het zoveelste jaar op rij waarin weer een record sneuvelde als gevolg van het onverminderd opwarmen van de aarde. Volgens hem dragen warmere oceanen bij aan extremer weer, wat niet alleen gevolgen heeft voor ecosystemen overal op aarde maar ook voor onze samenleving: klimaatverandering kost mensenlevens, en we doen nog niet genoeg om het tegen te gaan, aldus Abraham.
Recent onderzoek wijst uit dat hogere zeetemperaturen ook schadelijk zijn voor het zeeleven en dat er sprake is van een sterke toename van het aantal ‘mariene hittegolven’. Oceanen bedekken ruim 70% van de planeet, en water kan duizenden malen meer hitte opnemen dan lucht. Dat is de reden waarom 93% van de opwarming van de aarde door de oceanen wordt geabsorbeerd. Maar ook de luchttemperatuur in de troposfeer evenaarde het afgelopen jaar het hoogste niveau ooit gemeten. Zo was de gemiddelde luchttemperatuur op aarde in 2025 1,25 ̊C hoger dan in het pre-industriële tijdperk. Dat komt al aardig in de richting van de bovengrens van 1,5 ̊C opwarming die in 2015 in Parijs is afgesproken om de ergste gevolgen van klimaatopwarming te beperken.
Haardrogers
Uit het onderzoek komt naar voren dat de oceanen afgelopen jaar 20 zettajoule meer warmte hebben geabsorbeerd dan in 2019. Dat is een vermogen dat gelijk staat aan de kracht van vier atoombommen per seconde (of het volcontinu aanstaan van 80 haardrogers per aardbewoner). De onderzoekers hebben gekeken naar de warmte die werd opgenomen door de bovenste 2 km van de oceaan. Dat is de laag waarvan gegevens beschikbaar zijn en die het grootste deel van de opname voor z’n rekening neemt. De gegevens zijn voor het merendeel afkomstig van het Argo-systeem, dat bestaat uit zo’n 3800 boeien die verspreid over alle wereldzeeën ronddrijven. Maar een deel van de gegevens is afkomstig van historische metingen met behulp van zgn. bathy-thermografen.
Uit het onderzoek blijkt ook dat de opwarming van de oceanen een remmende invloed heeft op de dynamiek waarbij het oppervlaktewater naar beneden zakt en diepzeewater naar de oppervlakte komt. Dat betekent dat de bovenste laag nog sterker opwarmt en dat er minder voedingsstoffen voor het aldaar aanwezige zeeleven naar de oppervlakte komen.
Dipje
Door de wereldwijde lockdowns als gevolg van de coronapandemie is de CO2-uitstoot in 2020 met zo’n 7% gedaald. Dat was weliswaar een recorddaling, maar is verwaarloosbaar op het totale CO2-gehalte in de atmosfeer en heeft geen meetbaar effect op het opwarmen van de oceanen gehad. Volgens Michael Mann, hoogleraar Atmosferische wetenschap aan de Penn State University in de VS en een van de onderzoekers, onderstreept de vaststelling dat de oceanen vorig jaar ondanks de tijdelijke uitstootdip ongekend warm waren, het feit dat de opwarming van de planeet onverminderd doorgaat zolang we CO2 blijven uitstoten; het moet iedereen doordringen van de urgentie om onze uitstoot de komende jaren drastisch te verlagen, aldus Mann.
