Uit nieuwe gegevens blijkt dat meer dan de helft van de Europese steden nog steeds geplaagd wordt door luchtverontreiniging. Dit ondanks een daling van de verkeersemissies en andere vervuilende stoffen tijdens de lockdown-periodes van vorig jaar. Uit de gegevens blijkt dat slechts 127 van 323 onderzochte steden aanvaardbare fijnstofniveaus hadden.
bron: The Guardian, 16 juni 2021
Steden in Oost-Europa, waar steenkool nog steeds een belangrijke energiebron is, deden het het slechtst van allemaal. Nowy Sącz in Polen had de meest vervuilde lucht, gevolgd door Cremona in Italië (waar een combinatie van industrie en geografie voor een concentratie van luchtvervuiling zorgt) en Slavonski Brod in Kroatië. De drie schoonste steden waren Umeå in Zweden, Tampere in Finland en Funchal in Portugal.
Voortijdige sterfte
Het Europees Milieuagentschap (EEA) bekeek gegevens van 323 steden uit 2019 en 2020. Het agentschap ontdekte dat in slechts 127 van deze steden (ongeveer 40%) de niveaus van fijnstofdeeltjes (ook wel bekend als PM2,5) onder de door de Wereldgezondheidsorganisatie aanbevolen limieten lagen. Van de belangrijkste bronnen van luchtverontreiniging heeft fijnstof de grootste impact op de gezondheid. Het veroorzaakt meer dan 400.000 voortijdige sterfgevallen per jaar in heel Europa (EEA, 2020).
De gegevens geven het gemiddelde over de twee jaar weer. Ze zijn alleen beschikbaar voor steden waar de luchtvervuiling consistent is gemeten. Daardoor zijn niet alle Europese steden meegenomen. Het Verenigd Koninkrijk is buiten beschouwing gelaten, omdat de Britse regering heeft afgezien van lidmaatschap van de milieuwaakhond. Andere niet-EU-lidstaten zoals Turkije, Zwitserland en Noorwegen zijn wel lid.
Lockdowns
Volgens het EEA hebben de lockdown-maatregelen geleid tot een aanzienlijke daling van de stikstofdioxide-niveaus, maar zijn de niveaus van fijnstofdeeltjes hoog gebleven. Stikstof is een irriterend gas dat in verband wordt gebracht met de uitstoot van dieselmotoren. De stikstofoxideniveaus zijn tijdens de lockdowns in april 2020 in sommige steden met meer dan 60% gedaald. Maar de daling van de niveaus van fijnstofdeeltjes was minder dramatisch. Zo zijn afgelopen april dalingen van ongeveer 20% tot 30% van de niveaus van iets grotere deeltjes (PM10) gemeten.
Volgens de deskundigen van het agentschap komt dit doordat er veel meer bronnen van fijnstofdeeltjes zijn dan alleen het wegverkeer. Denk aan de verbranding van brandstof in de industrie en voor verwarming (bijvoorbeeld in houtgestookte boilers). Maar ook de landbouw, waar de uitstoot van ammoniak uit meststoffen en dierlijke mest samen met andere verontreinigende stoffen in de atmosfeer deeltjes vormt.
Hardnekkig
Catherine Ganzleben, hoofd luchtverontreiniging, milieu en gezondheid van het EMA, stelt dat gedragsveranderingen als gevolg van de corona-pandemie in de toekomst gevolgen zouden kunnen hebben: “Als mensen weer gaan forensen of in plaats daarvan thuis blijven werken, zal dat effect hebben op de verontreinigingspatronen.”
De nieuwe gegevens over luchtverontreiniging zijn beschikbaar via een webviewer waarmee mensen hun stad kunnen vergelijken met andere steden in heel Europa.
Hans Bruyninckx, uitvoerend directeur van het EEA: “Hoewel de luchtkwaliteit de afgelopen jaren aanzienlijk is verbeterd, blijft de luchtverontreiniging in veel steden in Europa hardnekkig hoog. Met deze luchtkwaliteitsviewer voor steden kunnen burgers op een gebruiksvriendelijke manier zelf zien hoe hun stad het doet op het gebied van luchtverontreiniging in vergelijking met andere steden. Het biedt concrete en lokale informatie die burgers tegenover hun lokale autoriteiten kan helpen om de problemen aan te pakken.”
