De VN waarschuwt voor een toekomst vol crises als de coronaherstelplannen geen rekening houden met milieuproblemen en sociale ongelijkheid.
bron: The Guardian, 15 december 2020
Als beleidsmakers bij de herstelplannen van de pandemie onvoldoende rekening houden met het oplossen van milieuproblemen en sociale ongelijkheid, stevenen we af op een toekomst waarin we van de ene crisis in de andere rollen en waarin decennia vooruitgang op het gebied van gezondheid, onderwijs, armoedebestrijding en maatschappelijke vrijheid teniet worden gedaan. Daarvoor waarschuwt de VN in een recent rapport (Human Development Report 2020). De ongekende impact van de coronapandemie, gekoppeld aan de ecologische crises waar de wereld mee te maken heeft, dreigen een halt toe te roepen aan vooruitgang en ontwikkeling. Hierdoor worden samenlevingen over de hele wereld kwetsbaarder en ongelijker, aldus het rapport.
Gevolgen voor klimaat
Volgens Pedro Conceição, directeur van het VN-ontwikkelingsprogramma (UNDP) en hoofdauteur van het rapport, staan overheden nu voor cruciale keuzes die nog jarenlang van grote invloed zullen zijn op samenlevingen: “Door de pandemie zetten we immers ongekend ingrijpende fiscale en financiële maatregelen in. Daarbij kunnen we de ongelijkheid vergroten of juist de druk op onze planeet verminderen. De keuzes die we nu maken, zijn dus cruciaal.” Zo zijn er al stimuleringspakketten opgetuigd die fossiele brandstoffen en niet duurzame grondstoffen stimuleren; ook wordt nagelaten om structurele problemen in de zorg en het onderwijs aan te pakken.
“Dit zijn keuzes die nu gemaakt worden; en dat terwijl we de gevolgen van klimaatontwrichting nu al zien. Klimaatopwarming mag dan een ver van mijn bed show lijken voor veel mensen, maar het gebeurt nu, en velen ondervinden de gevolgen ervan al aan den lijve. Haast is geboden.”
Gebroken beloften
Onderzoek van the Guardian wijst uit dat landen hun beloften voor ‘groen herstel’ uit de coronacrisis niet nakomen. In plaats daarvan pompen ze geld in het overeind houden van de huidige CO2-intensieve economie. Experts waarschuwen dat de tijd dringt, aangezien geld dat we nu in fossiele brandstoffen steken, de komende decennia zal bijdragen aan een verhoging van onze uitstoot. We zien nu al dat de uitstoot van broeikasgassen, na een aanvankelijke daling als gevolg van de lockdowns, weer terugkeert op het oude niveau.
Volgens het UNDP-rapport ‘The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene’, dat is uitgekomen ter gelegenheid van de 30ste uitgave van dit jaarlijkse rapport over groei van de welvaart, is het nog nooit voorgekomen dat een land een hoge mate van materiële vooruitgang boekte zonder dat dit ten koste ging van de aarde. Wanneer landen worden beoordeeld op basis van hun CO2-voetafdruk, het gebruik van hulpbronnen en de schade die daarmee gepaard gaat, zo staat in het rapport, wordt de tot nu geboekte vooruitgang in de welvarende wereld grotendeels tenietgedaan door de huidige en toekomstige schade aan de ecosystemen waarvan we afhankelijk zijn. En die schade wordt veroorzaakt door CO2-uitstoot en ongebreideld gebruik van hulpbronnen.
Ecologische voetafdruk
De afgelopen dertig jaar hebben de VN-rapportages niet alleen gekeken naar economische vooruitgang, maar ook naar gezondheids-, onderwijs- en leefstandaarden in de verschillende landen. In het nieuwe rapport zijn daar twee nieuwe elementen bij gekomen: materiaalverbruik en CO2-voetafdruk. Die moeten een indicatie geven van de enorme stijging in het verbruik van hulpbronnen de afgelopen jaren en de impact op het klimaat.
Volgens Jayathma Wickramanayake, speciaal VN-gezant voor de jeugd, zal de daarmee gepaard gaande ecologische schade grotendeels neerkomen op de schouders van jongeren. Ze stelt dat we als mensheid ongelooflijke dingen hebben bereikt, maar dat we onze planeet altijd voor lief hebben genomen. Maar nu laten jongeren wereldwijd van zich horen omdat ze inzien dat deze acties onze collectieve toekomst in de waagschaal stellen. Ze vinden dat we onze relatie met de planeet moeten herzien en dat we ons energie- en materiaalverbruik moeten verduurzamen.
Ongelijkheid
Volgens Conceição heeft de pandemie bestaande ongelijkheden zelfs verergerd. Zo besteedt het rapport aandacht aan de arbeidsparticipatie van vrouwen in Mexico, Chili en Colombia. Die vertoonde een stijgende lijn, maar is als gevolg van de pandemie weer met zo’n tien procent gedaald. Daardoor zijn tientallen jaren van vooruitgang weer tenietgedaan. Ook zijn bestaande economische en maatschappelijke ongelijkheden versterkt: voor arme mensen is de toegang tot gezondheidszorg verder verslechterd als gevolg van de wereldwijde overbelasting van zorgsystemen; en kinderen (ook in ontwikkelde landen) die geen elektriciteit of toegang tot het internet hebben, raken achter in hun ontwikkeling nu lessen noodgedwongen online worden gegeven.
Belinda Reyers van het Stockholm Resilience Centre heeft bijgedragen aan het VN-rapport en stelt dat criteria voor menselijk welzijn en vooruitgang rekening moeten houden met druk op de planeet, het milieu en het klimaat. Volgens haar tonen escalerende crises als de coronapandemie dat vooruitgang en milieu in onze onderling sterk verbonden en snel veranderende wereld niet langer los van elkaar te zien zijn, maar ten diepste met elkaar verbonden zijn. “Human development hangt van nu af aan af van het maken van keuzes die niet alleen goed zijn voor de mens, maar ook voor de planeet.”
