Uit een nieuwe studie blijkt dat wilde verwanten van enkele van ’s werelds belangrijkste gewassen, waaronder aardappelen, avocado’s en vanille, met uitsterven worden bedreigd. Deze soorten zijn van cruciaal belang voor de voedselzekerheid. Uit het onderzoek blijkt dat landbouw en pesticidengebruik de voornaamste bedreiging vormen.
bron: The Guardian, 7 september 2021
Vanille, een orchidee die van nature in Zuid- en Centraal-Amerika voorkomt, loopt het grootste risico uit te sterven: alle acht in het wild levende soorten die in de regio voorkomen, staan als bedreigd of ernstig bedreigd op de rode lijst van bedreigde planten en dieren van de Internationale Unie voor Natuurbescherming (IUCN).
Wilde katoen is de op één na meest bedreigde soort. 92% van die soorten dreigt te verdwijnen, aldus de studie. Drie op de vijf avocadosoorten lopen gevaar, terwijl 23% van de wilde aardappelsoorten met uitsterven wordt bedreigd.
Verwanten van de 224 in het wild geteelde gewassen die in Mexico, Guatemala, El Salvador en Honduras zijn onderzocht, zijn in de hele wereld uitgegroeid tot basisgewassen die van cruciaal belang zijn voor de menselijke voeding en de kledingproductie. De Azteken, Maya’s en andere beschavingen hebben deze gewassen tussen 5.000 en 10.000 jaar geleden voor het eerst gedomesticeerd.
Wilde bonen-, pompoen-, chilipeper- en tomatillosoorten kwamen ook aan bod in de studie, die is gepubliceerd in het tijdschrift Plants, People, Planet. Naar voren kwam dat 35% van alle bestudeerde soorten met uitsterven wordt bedreigd, grotendeels als gevolg van landbouw en het gebruik van pesticiden.
Naar verwachting zal de opbrengst van gewassen over de hele wereld dalen naarmate de gemiddelde temperatuur stijgt. Daardoor komt de voedselzekerheid in gevaar nu de menselijke bevolking de 10 miljard nadert. Gehoopt wordt dat kweekprogramma’s met wilde soorten de gewassen kunnen helpen zich aan te passen.
Dr. Bárbara Goettsch, hoofdauteur van het onderzoek, denkt dat wanneer oogsten mislukken als gevolg van de klimaatcrisis en er geen wilde verwanten meer zijn om basisgewassen mee te kruisen, populaire ingrediënten zoals avocado en vanille dreigen te verdwijnen.
“Het gevaar voor uitsterven ligt momenteel bij de wilde verwanten van gewassen,” aldus Goettsch. “Het zoutgehalte van de bodem verandert, en de gewassen hebben niet het vermogen om zich aan te passen. De temperaturen stijgen. Door de klimaatverandering zullen ook plagen en ziekten veranderen, en dit kan een enorme impact hebben op de groenteteelt. We zouden tekorten aan deze voedingsmiddelen kunnen krijgen.”
Van de tientallen onderzochte wilde verwanten zijn er ten minste 16 gebruikt om gewassen mee te kweken die beter bestand zijn tegen extreme weersomstandigheden en andere bedreigingen. Het gaat onder meer om droogtebestendige aardappelen, pompoenen die beter bestand zijn tegen kou en meeldauw, en maïs die een hogere opbrengst oplevert.
Naast habitatconversie vormen invasieve soorten, besmetting door genetisch gemodificeerde gewassen, niet-duurzame oogst en houtkap volgens Goettsch verdere bedreigingen voor de wilde soorten. Volgens Goettsch moet er meer genetische diversiteit van wilde verwanten van gewassen in genenbanken worden opgenomen.
Goettsch: “De hongersnood die we op dit moment in Madagaskar zien, komt doordat het niet geregend heeft. Er is sprake van een langdurige droogte, dus de gewassen zijn gewoon doodgegaan en mensen kunnen niets verbouwen. In sommige gevallen hebben we te maken met sprinkhanen die in superhoge aantallen voorkomen omdat de klimatologische omstandigheden gunstig voor ze zijn om verder te migreren dan ze normaal doen. Dat is de bedreiging die klimaatverandering voor gewassen vormt.”
