De bodem levert 95% van al ons voedsel, maar wordt aangetast door vervuiling door industrie, landbouw, mijnbouw en steden. Tot die conclusie komt een VN-rapport over bodemverontreiniging.
bron: The Guardian, 4 juni 2021
Na de oceanen is de bodem ook de grootste actieve opslagplaats voor CO2. Daarom is de bodem van cruciaal belang bij de bestrijding van de klimaatcrisis. Maar volgens het rapport raakt de bodem steeds meer vergiftigd door industriële vervuiling, mijnbouw, landbouw en slecht afvalbeheer. Ondertussen ontbreekt het beginsel ‘de vervuiler betaalt’ in veel landen.
Verdere verdubbeling
Volgens het rapport bestaan verontreinigende stoffen onder meer uit metalen, cyaniden, DDT en andere pesticiden, en organische chemicaliën met een lange levensduur (zoals PCB’s). Die maken voedsel en water onveilig, verminderen de productiviteit van akkers en brengen schade toe aan in het wild levende dieren. Volgens het rapport zijn de meeste verontreinigende stoffen die in de bodem terechtkomen, echter niet gemakkelijk te kwantificeren. Daardoor blijft de werkelijke schade hoogst onzeker.
Volgens het rapport is de wereldwijde productie van industriële chemicaliën sinds 2000 verdubbeld tot 2,3 miljard ton per jaar. Dat zal naar verwachting tegen 2020 nog eens bijna verdubbelen. Dat betekent dat de bodemverontreiniging naar verwachting nog verder zal toenemen. De VN waarschuwt ook voor nieuwe verontreinigende stoffen, zoals kunststoffen, farmaceutische producten, en antimicrobiële stoffen die tot resistente bacteriën leiden.
Toekomst somber
De toekomst voor bodems ziet er ‘somber’ uit, en hun toestand is minstens even belangrijk als de klimaatcrisis en de vernietiging van de natuur die bovengronds plaatsvindt. Dat stelden de wetenschappers achter een ander VN-rapport over bodembiodiversiteit, dat in december vorig jaar werd gepubliceerd. Sinds de industriële revolutie is op landbouwgrond ongeveer 135 miljard ton bodem verloren gegaan . Aangezien het duizenden jaren duurt vóór bodems zich vormen, is er dringend behoefte aan bescherming en herstel van de resterende bodems, aldus de wetenschappers.
Het nieuwe VN-rapport concludeert: “Bodemverontreinigende stoffen kunnen onherstelbare gevolgen hebben voor de gezondheid van mens en ecosysteem.” Uit het rapport blijkt dat de grootste bron van bodemverontreiniging per regio verschilt. Het grootste probleem is industriële verontreiniging in West-Europa en Noord-Amerika, landbouw in Azië, Latijns-Amerika en Oost-Europa, en mijnbouw in Afrika ten zuiden van de Sahara. In Noord-Afrika en het nabije Oosten is stedelijke vervuiling de grootste bron van vervuiling.
Aansprakelijkheid
“In veel landen ontbreekt nog steeds de fundamentele stap om vast te stellen welke partij aansprakelijk is voor de verontreiniging”, aldus het rapport. “Verwacht wordt dat de bodemverontreiniging zal toenemen, tenzij er een snelle verschuiving in productie- en consumptiepatronen plaatsvindt. Ook moet er politieke inzet voor echt duurzaam bodembeheer komen, waarbij de natuur volledig wordt gerespecteerd.”
“Er is behoefte aan een grotere inzet van de politiek, het bedrijfsleven en de samenleving om alternatieven te zoeken voor het gebruik van zeer toxische verontreinigende stoffen. Ook moet er meer worden geïnvesteerd in onderzoek, preventie en sanering”, aldus het rapport. De auteurs merken op dat sanering na verontreiniging honderden miljoenen dollars kan kosten. Bodems wereldwijd worden ook aangetast door andere factoren, waaronder erosie, verzuring, zoutverontreiniging en verdichting.
