Bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens aangespannen rechtszaak kan ertoe leiden dat landen strengere maatregelen moeten nemen. Het Hof heeft Europese landen opgedragen op de klimaateis van jeugdactivisten te reageren.
bron: The Guardian, 30 november 2020
Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) heeft 33 Europese regeringen opgedragen om te reageren op een mogelijk baanbrekende klimaatrechtszaak die is aangespannen door zes Portugese jongeren. Volgens hun advocaat kan het de belangrijkste zaak worden waar het hof in Straatsburg zich ooit over heeft moeten uitspreken. Het Hof heeft laten weten dat het zich zal buigen over de eis die twee maanden geleden met behulp van crowdfunding is ingediend. In het licht van de urgentie van de klimaatcrisis heeft het ook aangegeven de zaak met spoed in te behandeling te zullen nemen.
Bewijslast
De landen – de EU-lidstaten plus Noorwegen, Rusland, Zwitserland, het VK, Turkije en Oekraïne – zijn verplicht om vóór 23 februari volgend jaar op de aanklacht te reageren. Die stelt dat regeringen te weinig doen om de uitstoot van broeikasgassen te reduceren. Deze broeikasgassen hebben een destabiliserend effect op het klimaat. Indien de gedagvaarde landen de rechters niet kunnen overtuigen, zijn ze volgens advocaten wettelijk gebonden om ambitieuzere stappen te nemen en om iets te doen aan de bijdrage die zij – en de in hun land gevestigde multinationals – leveren aan de uitstoot van broeikasgassen in andere landen via handel, ontbossing en ontginning.
Volgens de advocaat van de eisende partij ligt de bewijslast bij de landen zelf, en zet de beslissing om de zaak met voorrang te behandelen extra druk op de Europese landen om te doen wat de wetenschap stelt dat nodig is om klimaatverandering tegen te gaan. De eisers (vier jongeren en twee jong volwassenen uit Portugal) stellen dat de strengere maatregelen nodig zijn om hun toekomstige mentale en fysieke gezondheid veilig te stellen, om achterstelling van jongeren te voorkomen, en om hun recht om zonder angst te kunnen leven en buiten te kunnen sporten te borgen.
Eisers komen uit Portugal
De dagvaarding is ingediend in september dit jaar, toen Portugal te kampen had met de heetste juli-maand in 90 jaar. Het initiatief stamt uit 2017, toen ongekende bosbranden meer dan 120 dodelijke slachtoffers maakten. Vier van de eisers komen uit Leiria, een van de zwaarst getroffen gebieden. De twee andere eisers wonen in Lissabon, waar in de zomer van 2018 een recordtemperatuur van 44 ̊C werd gemeten.
Bindende uitspraak
Er zijn wereldwijd al meer dan 1300 klimaatzaken aangespannen, waarvan die van Urgenda de bekendste is. De uitspraak van het Hof in Straatsburg kan mogelijk nog grotere gevolgen hebben, aangezien het hier gaat om een Europees instituut dat uitspraken doet die nationale rechtbanken moeten volgen. Het Hof onderzoekt ook of het tekortschieten van de 33 landen bij het tegengaan van de opwarming van de aarde geen schending vormt van artikel 3 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens, dat burgers beschermt tegen ‘onmenselijke of vernederende behandeling’.
De zaak wordt ondersteund door het Global Legal Action Network (GLAN), dat blij is dat het Hof de urgentie van de zaak erkent, ook omdat de EU binnenkort haar emissiedoelen voor 2030 moet vaststellen. Om aan hun verplichtingen te voldoen, moeten de EU-lidstaten hun uitstoot dan met 65% hebben gereduceerd.
