Wetenschappers slaan alarm omdat de ijsvorming in de Laptevzee nog nooit zo laat in het jaar niet op gang is gekomen. Dit kan gevolgen voor de hele poolregio hebben.
Bron: The Guardian, 22 oktober 2020
Voor het eerst sinds de metingen begonnen, ligt de Laptevzee, de belangrijkste plek waar het poolijs wordt gevormd, eind oktober nog open. De oorzaak hiervan is de uitzonderlijke langdurige warmte in Noord-Rusland en de instroom van water uit de Atlantische Oceaan. Wetenschappers waarschuwen dat dit gevolgen voor de hele poolregio kan hebben.
Uitzonderlijke omstandigheden gevolg van klimaatverandering
De zeetemperatuur in het gebied was onlangs maar liefst 5 ̊C hoger dan gemiddeld. Dit is niet los te zien van de ongekende hittegolven in het gebied en het uitzonderlijk vroege wegsmelten van het zeeijs dat vorige winter is gevormd. Het duurt lang voordat het water zijn opgehoopte warmte weer heeft afgegeven, zelfs in deze tijd van het jaar, nu er maar een uur of twee daglicht is in het gebied.
Waar de Laptevzee altijd duidelijke seizoenspatronen in de ijsvorming kende, is de ijsvorming dit jaar vrijwel stilgevallen, blijkt uit metingen. Het ijsvrije deel van de zee was zo laat in het jaar nog nooit zo groot. Volgens wetenschappers is er een duidelijk verband met de opwarming van de aarde, en zij waarschuwen dat een ‘ijsvrije’ zomer in de Noordelijke IJszee rap dichterbij komt.
De uitstoot van landbouw en industrie heeft de kans op een hittegolf in Siberië met een factor 600 vergroot, is uit een recente studie gebleken. Maar de toegenomen temperatuur is niet de enige oorzaak; als gevolg van klimaatverandering dringen Atlantische zeestromen steeds dieper in het gebied door, waardoor de gebruikelijke stratificatie tussen het warme, diepe water en het koude oppervlaktewater wordt verstoord. Daardoor heeft ijs meer moeite om te vormen.
Feedback-loops
De afgelopen 14 jaar was de trend al zichtbaar en is veel ‘oud’ poolijs verdwenen, waardoor alleen het dunnere seizoensijs overblijft. Die trend zal naar verwachting verder doorzetten, totdat er helemaal geen ijs meer zal worden gevormd. “De vraag is niet of, maar wanneer”, aldus Walter Meier, poolijsonderzoeker bij het US National Snow & Ice Data Center. Volgens de modellen zal dit al tussen 2030 en 2050 het geval zal zijn.
Wetenschappers zijn bezorgd dat dit fenomeen zogenaamde feedback-loops in gang kan zetten, die bij zullen dragen aan een snellere smelting van de poolkap. Bekend is al dat zeewater, dat donkerder is, meer warmte van de zon opneemt dan ijs, dat wit is en juist warmte reflecteert. Maar de vertraagde ijsvorming heeft ook een ander gevolg.
Kraamkamer
De Laptevzee staat bekend als de kraamkamer van het noordelijk poolijs. Hier wordt het in de vroege winter langs de kust gevormd, waarna het naar het westen drijft. Daarbij voert het voedselrijke stromen mee, waarmee het plankton in de Noordelijke IJszee zich voedt. In de gebruikelijke cyclus smelt het ijs in de lente weer in de Framstraat tussen Groenland en Spitsbergen, maar als het dunnere ijs al smelt voor het daar aankomt, zal dit gevolgen hebben voor de planktonstand daar. En plankton neemt juist CO2 uit de atmosfeer op.
Meer open zee betekent ook meer turbulentie in de bovenste laag van de Noordelijke IJszee, waardoor warmer water uit de diepte naar het oppervlak komt. Mede daardoor warmt de Noordelijke IJszee twee keer zo snel op als het wereldwijde gemiddelde.
Wetenschappers zijn niet verbaasd over deze ontwikkeling, omdat hij in lijn met de voorspellingen ligt. De frustratie is dat beleidsmakers er niet naar gehandeld hebben, aldus dr. Stefan Hendricks, zeeijs-specialist bij het Alfred-Wegener-Institut.
